Arkana Gdynia - Warszawa - Suwałki

Porady

Lubimy dzielić się wiedzą popartą długoletnią praktyką.

Wróć

Weksel „in blanco” jako instrument zabezpieczenia wierzytelności majątkowych w obrocie gospodarczym

Weksel jest szczególnym rodzajem papieru wartościowego, zawierającym bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty określonej osobie sumy pieniężnej, w ustalonym terminie i miejscu przez wystawcę lub osobę przez niego wskazaną. Weksle pełnią przede wszystkim funkcję gwarancyjną w stosunkach handlowych między przedsiębiorcami jako zabezpieczenie roszczenia majątkowego wynikającego z zawartej umowy.

Weksle „in blanco”

Szczególnym rodzajem weksla jest weksel „in blanco” zwany także gwarancyjnym lub kaucyjnym. Najczęściej weksel ten jest wystawiany, kiedy strony zawierając między sobą umowę chcą zabezpieczyć ewentualne roszczenia, które mogą z niej wyniknąć, a jednocześnie w momencie wystawienia weksla nie są w stanie z góry określić ani wysokości roszczeń lub terminu ich płatności. Weksel „in blanco” ma szerokie zastosowanie przy transakcjach handlowych, między innymi przy umowach sprzedaży jako zabezpieczenie płatności za zakupione towary i usługi a także przy zabezpieczeniu prawidłowego wykonania różnego rodzaju zobowiązań – np. jako gwarancja spłaty kredytu, wykonania określonej pracy, realizacji inwestycji budowlanej czy też jako wadium przy zamówieniach publicznych. Duży walor stanowi fakt, że  w obecnym stanie prawnym nie ma żadnych ograniczeń w posługiwaniu się wekslem na zasadach określonych w prawie wekslowym, to znaczy że dokument ten może być wykorzystywany w wielu różnorodnych obszarach działalności.

Odpowiedzialność wystawcy weksla

Odpowiedzialność wystawcy z weksla „in blanco”  powstaje już przez samo podpisanie i wręczenie dokumentu posiadaczowi. Własnoręczny podpis wystawcy złożony na blankiecie jest najistotniejszym elementem weksla, gdyż stanowi przesłankę powstania zobowiązania wekslowego. Weksel „in blanco” jest niezupełny, co oznacza, że w chwili wystawienia nie zawiera w swojej treści wszystkich koniecznych i wymaganych przez przepisy prawa wekslowego elementów. Dopiero jego uzupełnienie (data płatności, kwota sumy wekslowej cyfrą i słownie, nazwisko remintenta, miejsce płatności, klauzule wekslowe) skutkuje możliwością dochodzenia roszczenia wekslowego. Wystawiając weksel „in blanco” należy pamiętać, że wystawca upoważnia posiadacza weksla do uzupełnienia jego treści zgodnie ze swoją wolą, co oznacza że posiadacz może uzupełnić przedmiotowy weksel na kwotę odpowiadającą wysokości wierzytelności, którą zabezpiecza, może jednak uzupełnić go kwotą wyższą. W celu uniknięcia takiej sytuacji zaleca się wcześniejsze sporządzenie przez strony porozumienia w postaci deklaracji wekslowej, w której określa się ścisłe warunki i sposób uzupełnienia weksla tj.: kiedy posiadacz weksla ma prawo go uzupełnić, na jaką kwotę oraz jakim rodzajem terminu płatności weksel może zostać opatrzony. Deklaracja nie jest warunkiem ważności weksla, jednakże jej istnienie ma duże znaczenie dowodowe w sytuacji, kiedy pojawiają się wątpliwości co do uzupełnienia weksla „in blanco” zgodnie z zawartym porozumieniem.

Korzyści ze stosowania weksli

Korzyści jakie wynikają ze stosowania weksli w obrocie gospodarczym to z pewnością uproszczony tryb postępowania sądowego w egzekwowaniu należności wekslowych. Jeżeli po uzupełnieniu weksla i zawiadomienia wystawcy o tym fakcie opóźnia się on z zapłatą należności, możliwe jest wytoczenie  powództwa wekslowego, które toczy się w postępowaniu nakazowym (wszczynanym na pisemny wniosek powoda zgłoszony w pozwie). Postępowanie charakteryzuje się sporym uproszczeniem i jest dużym udogodnieniem dla wierzyciela, gdyż sprawa rozpoznawana jest przez sąd na posiedzeniu niejawnym, czyli bez przeprowadzania rozprawy i konieczności stawiennictwa w sądzie. Jeżeli obie strony są podmiotami gospodarczymi, a łączące ich zobowiązanie powstało w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, właściwy do rozpoznania sprawy będzie sąd gospodarczy, w innym przypadku-sąd cywilny.

Prawidłowo uzupełniony weksel „in blanco” stanowi pisemny dowód uznania długu i skutkuje wydaniem przez sąd nakazu zapłaty. Dłużnikowi wekslowemu przysługuje prawo do wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty w terminie 2 tygodni od dnia doręczenia nakazu. Warto wskazać, że jednym pozwem można dochodzić zapłaty również od poręczycieli wekslowych, których odpowiedzialność za zobowiązanie jest solidarna.

Jednakże jeszcze wiele podmiotów działających w obrocie gospodarczym unika posługiwania się wekslem „in blanco”. Przyczyna tkwi w nieznajomości techniki posługiwania się wekslem i związaną z tym obawą przed popełnieniem błędów mogących narazić na szkodę. Pamiętając o podstawowych kwestiach dotyczących prawidłowego wystawienia weksla i sporządzenia porozumienia wekslowego dokument ten gwarantuje należyte zabezpieczenie przyszłych roszczeń stron, mogących wyniknąć z zawartych umów.

Małgorzata Stawicka
Kancelaria Prawna ARKANA

 

Arkana