"Mój kolega z pracy często choruje i nie korzysta ze zwolnienia lekarskiego. Siedzimy blisko siebie i często się od niego zarażam. Czy jak kolejny raz przyjdzie do pracy przeziębiony, mogę odmówić świadczenia pracy lub zażądać, by pracodawca go zwolnił do domu? Czy jak odmówię świadczenia pracy, mogę ponieść jakieś konsekwencje?"
Zgodnie z art. 210 kodeksu pracy pracownik ma prawo powstrzymać się do wykonywania pracy, zawiadamiając o tym przełożonego, w sytuacji w której warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika. Jeżeli samo powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, pracownik może ponadto oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Pracownik zachowuje w opisanych powyżej sytuacjach prawo do wynagrodzenia.
Dokonując oceny stanu faktycznego przedstawionego w pytaniu pod kątem art. 210 kodeksu pracy przychylić się należy do stanowiska, iż obecność w miejscu wykonywania pracy osoby przeziębionej nie stanowi warunków pracy stwarzających bezpośrednie zagrożenia dla życia lub zdrowia. W sytuacji zaś gdy warunki nie stwarzają bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia lub życia pracownika oraz nie naruszają przepisów bhp, pracownik nie może odmówić wykonywania pracy w oparciu o art. 210 kodeks pracy. Ewentualne oddalenie się pracownika z miejsca pracy może zatem zostać potraktowane jako nieusprawiedliwiona nieobecność i stanowić podstawę do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Odnosząc się natomiast do przeziębionego pracownika przywołać należy interpretację dokonaną przez Głównego Inspektora Pracy z dnia 1 lutego 2006 r. (stanowisko GNP/112/4560-69/06/PE) zgodnie z którą pracodawca, który dostrzeże wyraźne objawy chorobowe u pracownika, może wydać mu wiążące polecenie, aby poddał się badaniu lekarskiemu. Pracodawca nie jest jednak uprawniony aby odsunąć pracownika od pracy.
Nie oznacza to jednak, iż w opisanej sytuacji nie należy podejmować żadnych działań. Z pewnością warto jest poinformować pracodawcę o problemie i wskazać na jego negatywny wpływ na wydajność pracy. Należy bowiem pamiętać, że każdy pracownik zobowiązany jest na mocy art. 100 kodeksu pracy do dbania o dobro zakładu pracy oraz przestrzegania w zakładzie zasad współżycia społecznego. Pracodawca zobowiązany jest natomiast, zgodnie z art. 94 kodeksu pracy do organizowania pracy w sposób zapewniający osiąganie przez pracowników wysokiej wydajności pracy, a także do wpływania na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego. Powyższe przepisy obligują zatem zarówno pracodawcę, jak i obydwu pracowników, do podjęcia wspólnych działań w celu znalezienia rozwiązania zaistniałej sytuacji.
Tomasz Lewandowicz
Kancelaria Prawna ARKANA