Z kumulatywnym przystąpieniem do długu mamy do czynienia wówczas, gdy osoba trzecia przyjmuje na siebie zobowiązanie dłużnika, powodując zwiększenie grona dłużników. Są przypadki, w których kumulatywne przystąpienie do długu następuje z mocy ustawy, jednak w obrocie gospodarczym co raz bardziej powszechnie stosuje się umowne kumulatywne przystąpienie do długu, które stanowi wygodny sposób zabezpieczenia wierzytelności.

Ustawodawca przewidział instytucję kumulatywnego przystąpienia do długu między innymi w sytuacji zbycia przedsiębiorstwa, uregulowanej w kodeksie cywilnym. Zgodnie z regulacjami tam zawartymi nabywca przedsiębiorstwa staje się odpowiedzialny wraz ze zbywcą za całość zobowiązań powstałych przed jego zbyciem. Odpowiedzialność ta ograniczona jest jednak do wartości nabytego przedsiębiorstwa. Również kodeks spółek handlowych przewiduje taką sytuację dla osoby, która wstępuje jako nowy wspólnik do istniejącej już spółki jawnej. Jest ona bowiem odpowiedzialna za zobowiązania spółki zaciągnięte również przed jej przystąpieniem.

Wygodny sposób zabezpieczenia wierzyciela

Jednak poza przypadkami ustawowymi, kumulatywne przystąpienie do długu może nastąpić także na mocy umowy. W obrocie gospodarczym umowne zwiększenie grona dłużników, funkcjonujące jako sposób zabezpieczenia cieszy się dużą popularnością. Sama umowa o kumulatywne przystąpienie do długu nie jest uregulowana przez prawo, lecz jest zawierana w ramach zasady swobody umów. Umowa ta może być zawarta pomiędzy dotychczasowym dłużnikiem, a przystępującym do długu, albo pomiędzy przystępującym do długu, a wierzycielem. Nie wymaga formy szczególnej, aby wywoływać skutki prawne, ani nie generuje dodatkowych kosztów transakcji. Instytucja ta jest korzystna dla wierzyciela, gdyż zyskuje on dzięki niej szersze grono dłużników, od których może ściągać wierzytelność. W odróżnieniu od instytucji przejęcia długu, które powoduje zastąpienie dotychczasowego dłużnika nowym, przy kumulatywnym przystąpieniu do długu, pierwotny dłużnik nie zostaje zwolniony z długu, lecz nowi dłużnicy stają się wraz z nim współodpowiedzialni za zobowiązanie na zasadzie solidarności. Oznacza to, że każdy z dłużników odpowiada za całe zobowiązanie, a wierzyciel może dowolnie wybrać osobę, od której ściągnie należności, dzięki czemu wierzyciel zyskuje silne zabezpieczenie swojej wierzytelności. 

Korzyści dla dłużnika

Jednak nie tylko wierzyciel może być zainteresowany zastosowaniem tej instytucji. Również dla dłużnika korzystna może być sytuacja, gdy oprócz niego są jeszcze inne osoby odpowiedzialne za spełnienie zobowiązania. Wówczas, w przypadku problemów finansowych jednego z dłużników wierzyciel ściągnie należność od pozostałych, co oszczędzi dłużnikowi na przykład konieczności poniesienia kosztów sądowych, gdyż wierzyciel będzie wolał skorzystać z możliwości zaspokojenia się z majątku wypłacalnych dłużników, niż dochodzić roszczeń przed sądem. Dopiero po zaspokojeniu długu, pozostali dłużnicy będą uprawnieni do żądania zwrotu odpowiedniej części długu.

Możliwość obrony przed egzekucją

Zdarza się także, że kumulatywne przystąpienie do długu chroni dłużnika przed egzekucją komorniczą. Dłużnik, chcąc uniknąć wszczęcia przeciwko niemu egzekucji może przedstawić wierzycielowi osoby trzecie, które są wypłacalne, przystąpią do długu i na przykład zawrą z wierzycielem ugodę w sprawie spłaty zadłużenia. W rzeczywistości dłużnik nie zostanie wówczas całkowicie zwolniony  z długu, gdyż ciążyć będzie na nim obowiązek rozliczenia się z pozostałymi dłużnikami, jednak pozwoli mu to na zyskanie czasu na zgromadzenie kapitału oraz oszczędzenie kosztów egzekucji.

Instytucja umownego kumulatywnego przystąpienia do długu może zatem znaleźć zwolenników zarówno po stronie wierzycieli jak i dłużników. Jest to bowiem sposób zabezpieczenia prosty, niewymagający szczególnej formy oraz niegenerujący dodatkowych kosztów. Może stanowić on wygodną alternatywę dla zabezpieczeń rzeczowych.

aplikant radcowski Magdalena Aksamit-Królewicz
Kancelaria Prawna ARKANA