Zawieranie między przedsiębiorcami umów z odroczonym terminem płatności jest częstym zjawiskiem w obrocie gospodarczym. Jednym ze sposobów zabezpieczenia takich umów jest ustanowienie zastawu rejestrowego. Warto rozważyć możliwość ustanowienia takiego zastawu na jachcie, który często przedstawia wysoką wartość ekonomiczną.
Zastaw rejestrowy jest wygodną formą zabezpieczenia, gdyż nie musi ograniczać właściciela przedmiotu obciążonego zastawem (zastawcy) w jego używaniu. Rzeczy obciążone zastawem mogą bowiem być pozostawione w posiadaniu zastawcy. Natomiast wierzyciel (zastawnik) korzysta z zabezpieczenia na danym przedmiocie dzięki wpisaniu zastawu do rejestru zastawów, bez konieczności obejmowania posiadania rzeczy.
Przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być rzeczy ruchome i zbywalne prawa majątkowe, jednak z wyjątkami. Jednym z tych wyjątków są statki morskie, mogące być przedmiotem hipoteki morskiej. Dlatego, aby ustanowić zastaw rejestrowy na jednostce pływającej, należy najpierw rozważyć, czy nie zalicza się ona do tej grupy. Decydująca będzie tutaj kwestia, czy dana jednostka jest wpisana do rejestru okrętowego, prowadzonego przez izbę morską. Bowiem tylko takie statki mogą być przedmiotem hipoteki morskiej. Zatem, jeśli jacht jest wpisany do innego rejestru – np. do polskiego rejestru jachtów bądź też nie podlega w ogóle obowiązkowi wpisu do rejestru, nie ma przeszkód by ustanowić na nim zastaw rejestrowy. A taki przedmiot zastawu może być mile widziany przez kontrahenta ze względu na dużą wartość, którą często posiadają jachty.
Do ustanowienia zastawu rejestrowego potrzebna jest umowa zastawnicza między zastawcą a zastawnikiem oraz wpis do rejestru zastawów. Sama umowa nie powoduje jeszcze powstania prawa, jednak jej treść wpływa na prawa i obowiązki stron. W umowie można bowiem przewidzieć na przykład, że zastawnik zaspokoi się przejmując rzecz na własność bądź poprzez sprzedaż przedmiotu zastawu w drodze przetargu. Ponadto, obok innych danych, w umowie zastawniczej należy podać najwyższą sumę zabezpieczenia, czyli maksymalną kwotę, do której zastawnik może zaspokoić się z przedmiotu zastawu. Wpisu dokonuje sąd prowadzący rejestr zastawów, właściwy dla miejsca zamieszkania zastawcy na wniosek, który składa się na urzędowym formularzu i do którego należy dołączyć umowę zastawniczą. Koszt złożenia wniosku to 200 zł. Wpis do rejestru zastawów jest momentem, od którego przedmiot zastawu jest obciążony. Nie ma potrzeby dokonywania żadnych dodatkowych czynności, a jedynym miejscem, w którym widnieje informacja o obciążeniu przedmiotu jest rejestr zastawów.
Wyjątkiem od powyższego jest ustanowienie zastawu na pojeździe mechanicznym podlegającym rejestracji. W stosunku do niego ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów przewidziała adnotację w dowodzie rejestracyjnym. Adnotacji takiej dokonuje organ rejestrujący na wniosek właściciela pojazdu. Uzyskanie wpisu nie jest ustawowym obowiązkiem zastawcy pojazdu mechanicznego, ale obowiązek taki może przewidywać umowa zastawnicza. Natomiast w stosunku do jachtu przepisy nie przewidują innych, poza rejestrem zastawów, dokumentów, w których odnotowuje się fakt obciążenia przedmiotu zastawem.
Zastaw rejestrowy jest zatem wygodną i stosunkowo prostą formą zabezpieczenia. Zastawca może bez przeszkód korzystać ze swojej rzeczy, a jedynym miejscem, w którym pojawia się adnotacja o zastawie jest rejestr zastawów. Natomiast zastawnik będący wierzycielem uzyskuje dodatkowe zabezpieczenie, które zwiększa prawdopodobieństwo zaspokojenia jego wierzytelności. Co więcej, zastaw można ustanowić praktycznie na wszystkich rzeczach ruchomych, w tym na jachtach niewpisanych do rejestru okrętowego, a procedura ustanowienia zastawu nie jest skomplikowana.
Magdalena Aksamit – Królewicz
Kancelaria Prawna ARKANA
