Arkana Gdynia - Warszawa - Suwałki

Porady

Lubimy dzielić się wiedzą popartą długoletnią praktyką.

Wróć

Akredytywa – rola i rodzaje

Akredytywa to forma krajowych bądź zagranicznych rozliczeń dokonywanych za pośrednictwem banku. Stanowi ona zabezpieczenie interesów dwóch stron kontraktu. Zleceniodawca przekazuje bankowi zlecenie otwarcia akredytywy, zapewniając środki na jej pokrycie. Na podstawie pisemnego zlecenia, bank otwierający podejmuje samodzielne zobowiązanie zapłaty w następstwie przedstawienia prawidłowych dokumentów. Otwarcie akredytywy następuje w wyniku zawarcia umowy między zleceniodawcą (kupującym) a bankiem. Zobowiązanie banku polega na obowiązku zapłaty po przedłożeniu przez sprzedającego dokumentów zgodnych z treścią akredytywy. Bank otwierający nie musi zatem analizować faktycznego przebiegu transakcji – decyzję co do zapłaty lub jej odmowy podejmuje wyłącznie na podstawie przedłożonych przez sprzedającego dokumentów.

Zleceniodawca (kupujący) zabezpiecza w banku określoną sumę, poprzez jej zablokowanie lub założenie gwarancji. Następnie wskazuje bankowi, pod jakimi warunkami i do jakiej kwoty sprzedający będzie miał prawo z tych pieniędzy skorzystać. Bank wystawia akredytywę zgodnie ze wskazaniami zleceniodawcy. Strona upoważniona, tzw. beneficjent, skorzysta z kredytu, jeżeli przedstawi bankowi dowód na to, iż wywiązał się ze swoich zobowiązań. Akredytywa jest zatem uwarunkowaną formą płatności. Stanowi rozliczenie dewizowe, które może przybrać formę rozliczenia natychmiastowego lub kredytowego.

Praktyka obrotu gospodarczego doprowadziła do powstania wielu odmian akredytywy.

Ze względu na charakter zobowiązania banku otwierającego wyróżniamy:

1. akredytywę odwołalną – bank otwierający zastrzega sobie prawo odwołania lub zmiany swego zobowiązania; odwołanie lub zmiana mogą nastąpić bez zgody beneficjenta, do momentu honorowania dokumentów przez bank pośredniczący;

2. akredytywę nieodwołalną – nie może być zmieniona ani odwołana bez zgody wszystkich zaangażowanych w akredytywę stron czyli: banku otwierającego, banku pośredniczącego, beneficjenta (sprzedającego) i kupującego; brak zgody któregokolwiek z uczestników powoduje, że odwołanie lub zmiana akredytywy nie może być skuteczna; jeżeli w treści akredytywy nie wskazano wyraźnie, że jest ona odwołalna to przyjmuje się, że jest to właśnie akredytywa nieodwołalna.

Ze względu na sposób płatności rozróżniamy:

1. akredytywę gotówkową (a’vista) – bank otwierający akredytywę zobowiązuje się do zapłaty gotówkowej po przedstawieniu wymaganych dokumentów, przedstawienie dokumentów musi nastąpić w terminie ważności akredytywy;

2. akredytywę z odroczonym terminem płatności – bank otwierający zobowiązuje się do zapłaty w terminie odroczonym, wskazanym w akredytywie – warunkiem jest przedłożenie dokumentów zgodnych z warunkami akredytywy w terminie jej ważności;

3. akredytywę akceptacyjną – w tym przypadku bank otwierający upoważnia beneficjenta do ciągnienia traty terminowej na niego; zobowiązanie w ramach akredytywy ogranicza się do zaakceptowania traty, w wyniku czego wygasa zobowiązanie z tytułu akredytywy, a w jego miejsce wchodzi zobowiązanie wekslowe banku z tytułu akceptu;

4. akredytywę negocjacyjną – bank otwierający udziela bankowi pośredniczącemu upoważnienia do negocjowania dokumentów tzn. zbadania ich zgodności z akredytywą, zapłaty beneficjentowi za dokumenty oraz określonego postępowania z tratami tj. akcept, czy dyskonto; bank pośredniczący dokonuje zapłaty środków banku otwierającego.

Ze względu na rolę banku pośredniczącego wyróżniamy:

1. akredytywę niepotwierdzoną (awizowaną) – rola banku pośredniczącego sprowadza się tu jedynie do zawiadomienia beneficjenta o otwarciu akredytywy na jego rzecz i przekazaniu mu jej treści; bank pośredniczący nie podejmuje żadnego własnego zobowiązania – odpowiada jedynie za właściwe tj. terminowe i bezbłędne jej awizowanie oraz za autentyczność awizowanej akredytywy, rola banku pośredniczącego przy tym typie akredytywy sprowadza się do: stwierdzenia autentyczności akredytywy, przekazania jej treści beneficjentowi, pośredniczeniu w korespondencji między beneficjentem a bankiem otwierającym w tym przekazania dokumentów;

2. akredytywę potwierdzoną - bank otwierający zleca bankowi pośredniczącemu potwierdzenie akredytywy; jeśli bank pośredniczący wyrazi zgodę na potwierdzenie akredytywy oznacza to, że podejmuje własne wiążące zobowiązanie na takich warunkach jakie określił bank otwierający akredytywę. Bank pośredniczący ma wówczas, oprócz zwyczajowych czynności banku awizującego, obowiązek zapłaty należności po przedłożeniu przez beneficjenta dokumentów odpowiadających warunkom akredytywy. Bank potwierdzający ponosi odpowiedzialność za zapłatę kwoty akredytywy lub sumy wekslowej w terminie jej wymagalności, nawet w przypadku braku pokrycia ze strony banku otwierającego.

Ze względu na rolę klienta danego banku możemy wyróżnić:

1. akredytywę importową, kiedy klient banku pełni w danej transakcji rolę importera i zleca swojemu bankowi otwarcie akredytywy;

2. akredytywę eksportową, kiedy klient banku pełni w danej transakcji rolę eksportera, na którego rzecz została otwarta i ewentualnie potwierdzona akredytywa.

W praktyce występują ponadto szczególne rodzaje akredytyw, takie jak np. akredytywa w formie listu kredytowego, akredytywa przenośna, akredytywa zabezpieczająca (standby), akredytywa odnawialna (rewolwingowa), akredytywa wiązana back-to-back, czy akredytywy zaliczkowe (red clause, green clause).

Dla sprzedającego akredytywa stanowi gwarancję otrzymania zapłaty – zobowiązanie do zapłaty przejmuje bank, co wyklucza ryzyko odmowy odbioru towaru przez kupującego, odbioru towaru bez zapłaty, czy z drugiej strony opóźnienia płatności dla kupującego. Kupującemu akredytywa daje pewność, że bank nie zapłaci sprzedającemu dopóki ten nie przedstawi dokumentów zgodnych z warunkami akredytywy. Dodatkowo akredytywa gwarantuje stronom pewność rzetelnego rozliczenia transakcji – minimalizuje ona wszelkiego typu ryzyka występujące w handlu zagranicznym i umożliwia zabezpieczenie się przed ryzykiem kursowym. Otwarcie akredytywy daje także możliwość  skorzystania z forfaitingu.

Agata Zakrzewska
Kancelaria Prawna ARKANA

Arkana