Odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi
Zasady odpowiedzialności pracownika za powierzone mu mienie określają przepisy działu piątego kodeksu pracy. Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 124. § 1, pracownik odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w mieniu, które powierzono mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się. Odpowiedzialność pracownika za powierzone mu rzeczy obejmuje m. in.: pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności, odzież, obuwie robocze, środki ochrony indywidualnej, narzędzia i instrumenty oraz inne przedmioty, które objęte zostały obowiązkiem zwrotu lub wyliczenia.
Uwolnienie od odpowiedzialności
Pracownik może uwolnić się od odpowiedzialności za powierzone mu mienie, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, szczególnie w przypadku braku zapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia. Ponadto pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania lub zwiększenia. Pracownik nie odpowiada również za szkodę wynikającą z ryzyka związanego z działalnością pracodawcy. Jeżeli jednak pracownik wyrządził szkodę umyślnie, wówczas jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.
Możliwość zawarcia ugody z pracodawcą
Zgodnie z kodeksem pracy naprawienie szkody może nastąpić na podstawie ugody między pracodawcą i pracownikiem. Wysokość odszkodowania może wówczas zostać obniżona w stosunku do wartości szkody przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, w tym stopnia winy pracownika i jego stosunku do obowiązków pracowniczych. Wysokość odszkodowania może także obniżyć sąd pracy. Jeżeli zawarta pomiędzy pracownikiem a pracodawcą ugoda nie jest wykonywana, wówczas po nadaniu jej przez sąd pracy klauzuli wykonalności, istnieje możliwość prowadzenia egzekucji w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Nie będzie ona jednak możliwa, jeśli sąd pracy ustali, że zawarta ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego.
Potrącenie z wynagrodzenia
Co jednak w sytuacji, gdy pracodawca nie dysponuje tytułem egzekucyjnym stwierdzającym obowiązek pracownika do wypłaty odszkodowania? Nie posiada on wówczas możliwości dokonywania bez zgody pracownika potrąceń z jego wynagrodzenia. Aby potrącenia były możliwe, konieczna jest pisemna zgoda pracownika, w której wskazana zostanie przyczyna potrącenia oraz wielkość długu. Potwierdził to Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2004 r. (I PK 529/03).
Tomasz Lewandowicz, Kancelaria Prawna ARKANA
Artykuł ukazał się w Dzienniku Bałtyckim, w dodatku Praca – numer z dn. 7.03.2011.